به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز آذربایجان شرقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت ۲۱ اسفند زاد روز حکیم نظامی، چهره نامدار زبان و ادبیات فارسی برنامه‌ای را تدوین کرده است که در سراسر کشور به شیوه‌های گوناگون و با هدف پاسداشت مشاهیر فرهنگ و ادب و عرفان ایران اجرا می‌شود.
به همین مناسبت همایش بزرگداشتی در دانشگاه تبریز به همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی برگزار شد و چهره‌های ادبی و شعرا مقالات و اشعاری در این زمینه قرائت کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی با اشاره به فلسفه برگزاری این همایش گفت: در هفته بزرگداشت نظامی گنجوی و به منظور شناساندن اشعار و آثار پرمحتوای این شاعر بزرگ برای دانشجویان و عموم علاقه مندان شعر و ادب این همایش برگزار می‌شود.
حسن گلی با بیان اینکه قرن ششم نقطه عطفی در تاریخ ادبیات ایران بود، افزود: چهره درخشانی، چون حکیم نظامی گنجوی در این قرن می‌زیست، نظامی بخش مهمی از تاریخ و هویت فرهنگی ما را تشکیل می‌دهد و بازخوانی آثار، شخصیت و هویت این شاعر بزرگ ایران زمین برای نسل امروز جالب است.
وی با تاکید بر اینکه وظیفه نخبگان، اساتید و رسانه‌ها حفظ داشته‌ها و شخصیت‌های بزرگ علمی، ادبی و هنری است، خاطرنشان کرد: ما باید از داشته‌ها و مفاخر و آثاری که اندیشمندان به وجود آورده اند حفاظت کنیم.
دبیر علمی همایش هم گفت: در گام اول کمیته‌ای علمی تشکیل شد که تاکید آن کمیته همایش با عنوان تاثیر نظامی در ادبیات بعد از حیات خودش بود.
جمشید علیزاده افزود: همچنین این کمیته پیشنهاد برگزاری نمایشگاه خوشنویسی با استفاده از اشعار ممتاز و معروف نظامی گنجوی را داد که در طول این هفته نمایشگاه خوشنویسی با شرکت خوشنویسان شاخص استان در تالار خاقانی فرهنگ و ارشاد برگزار شد.
وی ادامه داد: همزمان با هفته بزرگداشت حکیم نظامی گنجه‌ای برنامه‌های متعدد و متنوع فرهنگی و هنری در تبریز برگزار می‌شود که از جمله این برنامه‌ها می‌توان به برگزاری مسابقه نظامی‌خوانی در میان دانش‌آموزان برتر استان و برگزاری شب شعر نظامی گنجه‌ای اشاره کرد.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز با بیان اینکه نظامی گنجوی شیفته فرهنگ و ادب ایران بود گفت: نظامی متون و آثار شاعران قبل از خود را خوانده و به فرهنگ ایرانی علاقه مند بود.
ابراهیم اقبالی درباره نظامی و اهمیت آثار این شاعر اظهار کرد: در بررسی آثار نظامی که «خمسه» او به دست ما رسیده است آثار فرهنگ ایرانی را به طور عمیق در دیوان و اشعار وی به وضوح می‌بینیم.
وی درباره تاثیر فردوسی بر نظامی گنجوی گفت: نظامی بسیار تحت تاثیر فردوسی است و می‌خواسته مانند او عظمت ایران را احیا کند به همین دلیل توانسته فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی را در بستر شعرش جاودانه کند.
استاد دانشگاه تبریز ادامه داد: تفاوت نظامی با فردوسی این است که فردوسی بیشتر بر حفظ زبان فارسی تاکید دارد، اما نظامی تلاش کرده ادبیات فارسی را زنده نگه دارد. او یک مرحله از زبان بالاتر رفته و به ادبیات رسیده‌است؛ برای همین زبان فاخری برای خود برگزیده که زبانی صد درصد ادبی و پر از صنایع مهم و لطیف ادبی است.
اقبالی خاطرنشان کرد: مقلدان زیادی داریم که از نظامی تقلید کرده‌اند؛ بعضی یک یا ۲ منظومه و بعضی هر پنج اثر را تقلید کرده‌اند، بعضی هم منظومه‌هایی بر آن افزوده‌اند.
وی افزود: مهمترین مقلد نظامی، امیر خسرو دهلوی است که هر پنج منظومه نظامی را تقلید کرده و نسبت به شاعران دیگر خوب از عهده برآمده است، اما هیچ یک از این مقلدان به پای نظامی نرسیدند به این دلیل که اولاً تقلید هر چقدر هم قوی باشد، نسخه دوم محسوب می‌شود، دوم این که نظامی شاعر نابغه‌ای است که در تصویرسازی بی‌نظیر است.
محمد خاکپور استاد دانشگاه تبریز با اشاره به مسیر نظامی پژوهی در کشور، آن را نیازمند بازتعریف و تدقیق دانست و گفت: ما باید نسخ بیشتری را درباره این شاعر بزرگ مورد توجه قرار دهیم.
وی با بیان اینکه نظامی شاعری چندوجهی است خاطرنشان کرد: تاثیرگذاری نظامی فقط در قالب یک متن مکتوب نیست بلکه در سایر عرصه‌ها هم نفوذ کرده است؛ خوشنویسان ما در مواجهه با متن نظامی غوغا کرده اند، در شاخصه موسیقی نیز همواره اشعار نظامی برجسته بود به طوری که می‌توان به اولین اپرای «لیلی و مجنون» اوزئر حاجی اف در سال ۱۹۰۸ اشاره کرد.
حکیم جمال‌الدین ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی بن موید، متخلص به «نظامی»، شاعر معروف ایرانی قرن ششم هجری است؛ او در شعر به ویژه در داستان‌سرایی در قالب مثنوی، صاحب سبک و در این حوزه از سردمداران ادب فارسی است.معروف‌ترین و مهمترین اثر نظامی گنجوی، «خمسه» یا «پنج گنج» نام دارد که شامل «مخزن الاسرار»، «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون»، «هفت پیکر» و «اسکندرنامه» است.
نظامی گنجوی، نخستین اثر خود یعنی «مخزن الاسرار» را در جوانی سرود؛ او از شاعرانی است که تاثیر شگرفی بر شعر فارسی گذاشت به طوری که می‌توان او را در کنار شاعرانی مانند فردوسی و سعدی از استادان مسلم زبان و ادب فارسی دانست. آرامگاه حکیم نظامی، در حاشیه غربی شهر گنجه قرار دارد.
وی از علوم ادبی و اسلامی، نجوم و فلسفه آگاهی کافی داشته و این آگاهی‌ها در شعر او به روشنی پیدا است.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه:
دانشگاه تبریز
نظامی گنجوی
حکیم نظامی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا
منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۶۹۹۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سرگذشت فارسی‌زبانان آسیای میانه /نگاهی به کتاب «تاریخ تاجیکان ورارود»
علی هادیلو؛ اعتماد پژواک جدایی مناطق آسیای میانه و ایران، قصه‌ای پرغصه به وسعت
تاریخ ایران معاصر است؛ اما فارغ از مرثیه‌سرایی بر میراث به یغما رفته، اغلب ایرانیان را وقوف نیست که چه بر سر میراث هزارسالگان در سرزمین‌های جدا افتاده رفت.
کتاب «تاجیکان ورارود؛ از ۱۸۶۰ تا ۱۹۲۴» نخستین روایت علمی دقیق و مدون به سبک تاریخ‌نویسی‌نو و به
زبان فارسی در این زمینه است. این کتاب پرارج گرچه در سال ۱۴۰۰ در ایران منتشر شد، اما به دلیل خاستگاه تاجیکی محقق (نماز حاتم) آنچنانکه باید و شاید در فضای رسانه‌ای ایران ارج نهاده نشد. کتاب تاریخ تاجیکان ورارود، شرح رنجی است که از فرط بی‌صدایی تاکنون شنیده نشده و برای شنیدن آن باید گوش به دیوار ستبر تاریخ خواباند. این درد به تعبیر فروغ فرخ‌زاد، بانوی شعر و ادب ایران زمین، از آن جنس دردهایی است که «انسان را به سکوت وا می‌دارد، از این رو بسیار سنگین‌تر از دردی است که انسان را به فریاد وا می‌دارد.» سرگذشت روزگار زبان فارسی و تاجیکان در این کتاب دست‌کمی از دوران پرآشوب پس از ورود و سیطره مغولان بر ایران نداشت و چه بسا تلخ‌تر از آن عصر بود. قوم مهاجم مغول، به روایت موجز جوینی، «آمدند و کندند و سوختند و کشتند و بردند و رفتند»، اما چند سالی نگذشت که پیش از فروپاشی دولت‌شان، در بستر کارگاه حریر فرهنگ، اندیشه و مدنیت ایرانی سر به راه‌تر شده، زبان فارسی را به عنوان زبان خود برگزیدند و به تدریج به کیش و آیین ایرانی و اسلامی گراییدند و حتی مروج آن شدند، حال آنکه زبان فارسی آسیای میانه در چنگ قوم یأجوج و مأجوج گرفتار شده و به مرور جای خود را به زبان‌های روسی و ازبک داد.
نماز حاتم، نویسنده کتاب، از محققان و استادان برجسته و بنام دانشگاه ملی تاجیکستان است. او استاد گروه تاریخ آکادمی علوم تاجیکستان است که تاکنون ۱۵ کتاب و بیش از ۲۶۰ مقاله به نگارش درآورده است. کتاب‌های تاریخ خلق تاجیک (کتاب درسی برای کلاس نهم) و «سرنگون کردن ترتیبات امیری در بخارا» (کتاب دانشگاهی) از جمله مهمترین آثار این محقق شهیر تاجیکی است. تاریخ تاجیکان ورارود، روایتی خواندنی درباره ماجرای گذر سرسلامت تتمه زبان فارسی و قوم بزرگ تاجیک در منطقه آسیای میانه از دوران پرتلاطم و پرآشوب سیطره روسیه تزاری و شوروی و سلاخی فارسی‌زبانان آسیای مرکزی در میانه سال‌های (۱۸۶۰-۱۹۲۴) است و ماجرای این گذر تاریخی، سیاسی و فرهنگی به مثابه داستان سیمرغ عطار است که تنها معدودی از مسافران با موفقیت در این سفر سیاسی، تاریخی و فرهنگی به مقصد رسیدند. کتاب تاریخ تاجیکان ورارود تاریخ صرف نیست و همچنانکه ویل دورانت تاریخ تمدن را شرح دستاوردهای عظیم انسانی روی سواحل رودخانه خروشان و پرهیاهوی تاریخ می‌دانست، روایتی از شجاعت، قهرمانی و تلاش نفسگیر یکی از کهن‌ترین ملت‌های جهان در حفظ و گسترش زبان فارسی، فرهنگ، سنن اخلاقی، اقتصاد، اندیشه، دانش، کشاورزی، ارتباطات و میراث گرانبهای نیاکانی است. کتاب تاریخ تاجیکان ورارود مرثیه‌سرایی بر میراث به یغما رفته ایرانی نیست؛ بلکه نویسنده (نماز حاتم) کوشش خود را به کار گرفته تا براساس منابع تازه و از نگاهی نو صفحات درخشان تاریخ نیاکان خویش را در مبارزه با مهاجمان روس و پاسداری از میهن خود روایت کند. ملتی که به توصیف این محقق، در برابر دشمن، «نه سپر، بلکه فرهنگ خود را پیش گذاشت، به قوم مهاجم دوستی، همزیستی و همکاری را پیشنهاد کرد، خود که فرهیخته و معارف‌پرور بود، به بیگانگان کوچی، برتری دانش و فرهنگ را اثبات نمود، ایشان را نیز به همین راه هدایت ساخت.» در این کتاب که به کوشش آرش ایرانپور، محقق ایرانی، برگردان و شرح شده، معادل‌های روسی و «کریلی» با وسواسی مثال‌زدنی به معادل‌های فارسی برگردانده شده است. این کتاب را می‌توان نمونه‌ای از شکل‌گیری یک مکتب تاریخ‌نگاری جدید در آسیای میانه نیز قلمداد کرد؛ مکتبی که با وجود تاثیرپذیری از راه و روش تاریخ‌نگاری شوروی -البته وجوه علمی و مثبت آن- از این توانایی نیز برخوردار است در جایی که به بررسی سیاست‌های مقامات شوروی مربوط می‌شود، بدون پرخاش و تندی، جوانبی از آن را مورد نقد و بازنگری قرار دهد. این کتاب همچنین نقبی به فرآیند تدریجی فارسی‌زدایی از آسیای میانه زده و روایتی داستان‌گونه و جانسوز دوران فترت زبان فارسی در این خطه، فراروی ما می‌نهد. از زمان ورود اشغالگران روس به آسیای مرکزی (۱۸۶۰)، شوربختی فارسی‌زبانان و افول تاجیک‌ها آغاز می‌شود و به دلایل متعدد و دسیسه‌های حکمرانان در سیادت روسیه تزاری به ویژه حکومت شوروی به مرور زبان فارسی جایگاه پیشین خود را از دست می‌دهد و حتی کار به تحقیر فارسی زبانان و استحاله قوم تاجیک می رسد. فرآیند فارسی‌زدایی که عملا از دوره حکومت شوروی رنگ و بویی جدید به خود می‌گیرد، با تبر تقسیم (مرزبندی‌های ملی) در ۱۹۲۴ به اوج می‌رسد و میوه‌های خونین آن را می‌توان به ویژه در نسل‌کشی روشنفکران فارسی زبان در دهه ۱۹۳۰ به وضوح مشاهده کرد. به روایت نویسنده در صفحات مطبوعات چه آسیای میانه و چه روسیه درباره تاجیکان و زبان فارسی (که از ۱۹۲۴ نام آن به تاجیکی تغییر کرد) تقریبا چیزی چاپ نمی‌شد. حتی «اگر به ناگه مقاله‌ای هم چاپ می‌شد، بیشتر آنها غرض‌ورزانه بوده، گاه تاجیکان و زبان فارسی تاجیکان را آشکارا تحقیر می‌کردند.» کار بدانجا رسید که بر حذف زبان فارسی و انکار موجودیت این زبان و تاجیکان، رسما پافشاری می‌کردند. گفتنی است کتاب «تاریخ تاجیکان ورارود» از دهه ۱۸۶۰ تا سال ۱۹24 تالیف نماز حاتم، به کوشش آرش ایرانپور از سوی انتشارات شیرازه ما در ۶۲۴ صفحه منتشر شده است. کانال عصر ایران در تلگرام
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت